DE VISIE VAN SUCCESCOACH LOUIS VAN GAAL
BOEKBESPREKING: LVG, DE TRAINER EN DE TOTALE MENS
“Alweer een boek over de visie van Louis van Gaal?” Dat was eerlijk gezegd wel de eerste gedachte die door mijn hoofd ging toen ik over dit boek las. In 2009 verscheen er immers een lijvig tweeluik waarin visie en biografie van de succesvolle voetbalcoach uitvoerig werd besproken. Sindsdien verschenen er meerdere boeken over de coach. Toch vind ik dit nieuwe boek interessant. Doordat anderen nu aan het woord komen over de werkwijze van Van Gaal. En doordat de eigenwijze succescoach openhartig deelt hoe hij door de jaren heen zijn visie heeft aangepast.
Een vriend leerde me ooit dat de lekkerste wijn de fles is, die als eerste leeg is. Zo heb ik ook een simpele manier om te checken of ik een boek de moeite waard vind: ik blader na het lezen door het boek om te zien hoeveel gele markeringen en opmerkingen ik tijdens het lezen heb aangebracht. Wat dat betreft scoort ‘LvG, de trainer en de totale mens’ goed. Ik heb me vermaakt en volop zitten markeren.
Het boek bevat een serie interviews met mensen die met Van Gaal hebben gewerkt en sluit af met een hoofdstuk waarin auteur Robert Heukels de essentie weergeeft van zijn vele gesprekken met Van Gaal. De meeste interviews leveren sappige anekdotes op over werken met Van Gaal maar dat laat ik hier even voor het is. Tegenstanders van Van Gaal en zijn aanpak komen ook aan het woord maar verder is het woord vooral aan medestanders. Soms is dat best ongemakkelijk lezen. Wat het boek voor mij vooral interessant maakt is wanneer Jos van Dijk en Max Reckers, mensen uit het begeleidingsteam van Van Gaal, vertellen hoe zij in de praktijk aan de slag zijn gegaan met bekende concepten als deliberate practice (beter worden door heel gericht te oefenen) of een nieuwe variant van Maslow’s leerfasen (van onbewust onbekwaam tot onbewust bekwaam) ontwikkelden. Dat maakt dit boek interessant voor coaches en coachend leidinggevenden.
Het gaat vooral om presteren
Wat mij altijd al aansprak in Van Gaal was de combinatie van visie én keer op keer succes. Door de jaren heen heeft de visie van Van Gaal zich uiteraard doorontwikkeld. Het vorige boek, uit 2009 begon Van Gaal nog met een pleidooi dat goed spel voor hem belangrijker was dan winnen. In dit nieuwe boek komt de oud-coach van Ajax, Barcelona, Bayern Munchen, AZ en het Nederlands Elftal daar op terug: “Door de jaren heen heb ik geleerd: je moet toch vooral presteren. Dan moet je niet alleen naar je eigen kwaliteiten kijken, maar ook met respect naar die van je tegenstander. Dat het doel de middelen heiligt, heb ik dus steeds meer omarmd.”, zo klinkt het nu in het afsluitende hoofdstuk. Het verrassende succes met het Nederlands Elftal op het WK van 2014 is een mooi voorbeeld van een team dat boven zichzelf uitsteeg. En in LvG lees je hoe Van Gaal dit voor elkaar kreeg.
“Door de jaren heen heb ik geleerd: je moet toch vooral presteren”
Coachen is teamwork geworden
Van Gaal legt uit dat coachen in de huidige tijd lastiger is, onder meer doordat de samenleving individualistischer is geworden. Zo lezen we: “Hoe verder ik in mijn carrière kwam, hoe meer energie het vak me kostte. Ik moest steeds dieper gaan in de geest c.q. het brein van het individu om ze dienstbaar te krijgen voor het team. De maatschappelijke ontwikkeling gaat tegen teamsport in. Dat is het moeilijke….Twintig jaar geleden kon ik va bovenaf iets zeggen als coach en dan deed vijftig procent van mijn spelers gewoon wat ik vroeg. Dat zouden ze nu niet zomaar meer accepteren. Nu is beïnvloeding van onderaf nodig om het te doen maar omdat je het individueler moet insteken, kost het de coach meer energie.”
Van Gaals continue zoektocht naar verbetering (“topsport wordt op details beslist”) leidde ertoe dat hij door de jaren heen zijn supportstaf uitbreidde. En zich aanpaste aan nieuwe generaties. Sinds zijn succesperiode bij AZ (kampioen van Nederland in 2009) werkte Van Gaal met onder meer een psycholoog (focus op je sterktes), een videoanalist (dan zie je letterlijk waar de kansen liggen) en een inspanningsfysioloog (om overtraining te voorkomen en om de energie tijdens een wedstrijd goed te verdelen). Werkte hij in 2005 nog met een staf van vijf mensen, in dit boek zegt Van Gaal dat hij eindigde met een staf van …. 80 mensen. Door de jaren heen werd Van Gaal dus de coach van de coaches.
Meer coach dan trainer
In het slotinterview stelt Van Gaal meer coach dan trainer te zijn. “Trainen vind ik een klein deeltje van dat proces. Ik stuur mijn staf aan en ik heb ook deficiënties, zo noem ik dat als ik iets minder goed kan. Die tekorten laat ik aanvullen door anderen.” Al is de verheerlijking door voormalige spelers en oud-collega’s soms wat ongemakkelijk, ik heb me vermaakt met dit boek en vind het een verrijking ten opzichte van het tweeluik uit 2009. Sluiten we deze boekbespreking ter lering ende vermaak af met vijf principes en vijf uitspraken die ik tijdens het lezen van het boek noteerde in de kaft. Dit is voor mij de essentie van het boek.
Vijf principes van Louis van Gaal
- Het team is belangrijker dan het individu.
- Als coach ga je uit van de totale mens en kijk je naar talent, gerichtheden en karakter van de speler. Zodat je de speler versneld begrijpt en gericht kan helpen om beter te worden.
- Presteren is maakbaar (via deliberate practice en een supportteam met specialisten).
- Het brein is het sterkste onderdeel van het lichaam want het zet alles in gang.
- Spelers leren voor 75 procent door te kijken. Daarom brengt de ene specialist cruciale momenten in beeld. Zodat er gericht met hulp van een andere specialist kan worden geoefend op vaardigheden en momenten die het verschil kunnen maken.
Vijf uitspraken uit het boek
- “Ik ben het antigif voor de maatschappij”
- “De weg is mooier dan de bestemming. Je bent er nooit.”
- “Welke coach gaat naar de universiteit om te bewijzen dat hij in de praktijk al zo vooruitloopt? Het gekke was dat ik in 99.99% gelijk kreeg”.
- “Mijn ideeën waren nooit op los zand gebaseerd. Dankzij Max (Reckers) had ik altijd bewijs in handen.”
- “De enige club die écht heel erg in mijn geest werkt is AZ. De opleiding daar is helemaal Louis van Gaal. Ik heb het niet zelf opgezet, maar het is gedaan door mensen die of in mijn visie geloven. Of in hun eigen visie die grotendeels overeenkomt met die van mij. AZ is om die reden mijn favoriete club merk ik.”
Over de auteur van deze boekbespreking
In het boek ‘Werkvuur: hoe energieke mensen & teams positieve impact maken‘, uitgegeven door Boom uitgevers, beschrijven Patrick Davidson en Hans van der Loo hoe energieke teams het positieve impact maken en welke rol energie daarbij speelt. Werkvuur is gebaseerd op meerjarig onderzoek aangevuld met interviews, in binnen- en buitenland, met wetenschappers (Harvard, Princeton, Stanford, NYU Stern, MIT, e.v.a.), schrijvers (New York Times, Fortune, NRC), inspirerende professionals (bijvoorbeeld in zorg en onderwijs) en enkele visionaire ondernemers (o.a. Zoku, Voys, The Next Web). Momenteel werken Davidson en Van der Loo aan een boek over energiegerichte coaching.
Over LvG: De trainer en de totale mens
Auteurs: Louis van Gaal & Robert Heukels
Voor het eerst gaat Louis van Gaal uitgebreid in op zijn periode bij Bayern München, het Nederlands elftal, Manchester United en ook de fluwelen revolutie van Cruijff bij Ajax. Wat heeft Van Gaal voor het voetbal betekend? Wat is zijn erfenis, hoeveel ‘Van Gaal’ zit er in het huidige mondiale voetbal en wie ziet hij als zijn natuurlijke opvolgers? Robert Heukels spreekt niet alleen uitgebreid met Van Gaal zelf, maar ook met vele nationale en internationale kopstukken uit de voetbalwereld, waaronder Erik ten Hag, Marc Overmars, Robin van Persie, Arjen Robben, Frank Rijkaard en Pep Guardiola. LvG biedt een unieke en nieuwe blik op een beeldbepalende trainer en een bijzonder mens.