Boekbespreking ‘Voorkom de crisis! De methode-Ton Boot’
Over werken in teams en teamcoaching is al veel geschreven. En er zal nog veel meer bij komen. De meeste mensen werken immers in teamverband en lang niet alle bekende modellen blijken de tand des tijds te kunnen doorstaan. Daarom lees ik ook graag boeken die uit de praktijk komen. Er is niets zo praktisch als een goede theorie, zei Kurt Lewin ooit. Eerder dit jaar las ik bijvoorbeeld het goed uitgewerkte Praktijkboek Teamcoaching van Martijn Vroemen. Vakwerk. En dat geldt ook voor het mooie boek dat voormalig basketbalcoach Ton Boot deze week lanceerde.
Patrick Davidson
Laat ik beginnen met de belangrijkste vraag: “Waarom zou je dit boek lezen?”. Het antwoord is heel simpel. Ton Boot was in zijn carrière met elk team dat hij coachte succesvol. Met elk team. Daar kun je dus altijd van leren. Van Ton Boot weten mensen meestal dat hij elk team tot grote hoogte bracht én dat hij zichzelf dankzij een sabbatical year om de 3,5 á 4 jaar opnieuw uitvond.
Boot is net als Louis van Gaal van de buitencategorie en werd onlangs 80 jaar. Een mooi moment om terug te kijken en zijn kennis te delen. Boot maakte met NLCoach-redacteuren Joost de Jong en Jacob Bergsma een mooie uitgave (met illustraties en mooi fotomateriaal) waarin iedereen kan lezen vanuit welke visie de kampioenenmaker werkte.
“Met wetenschap heeft het niets te maken maar het heeft wel resultaat opgeleverd”, zegt Boot met een knipoog. Het past bij Boot die, zoals veel succesvolle mensen, zijn eigen bijdrage aan het succes relativeert: “De spelers bepalen voor 95% het succes. Met slechte spelers word ik geen kampioen. En zelfs dan moet je niet onderschatten dat ook geluk een grote rol speelt.” Genoeg disclaimers, tijd om te kijken waar die visie uit bestaat.
De essentie van de Methode-Ton Boot
Centraal in het de aanpak van Boot staat het begrip ‘de cultuur van de goede gewoonte’. Dat begint met het selecteren van de juiste spelers (allereerst op talent maar ook op mentale kenmerken en sociale eigenschappen). Boot verlangde van zijn spelers maar een ding: “dat ze hun uiterste best doen”. Elke dag weer, zodat er een cultuur van de goede gewoonte ontstaat. In het boek, vlot geschreven, lees je voorbeelden uit de praktijk. Zoals de Amerikaanse speler die na één proeftraining alweer op het vliegtuig naar huis werd gezet. “Hij deed niet zijn uiterste best en dat is het enige wat ik mensen vraag.”
Boot legde veel verantwoordelijkheid neer bij de spelers en legt uit welke mentale aspecten hij onderscheidt (intrinsieke motivatie, zelfkennis en discipline). Verderop in het boek beschrijft Boot ook in detail het sociale aspect, de vertrouwensrelatie. Boot onderscheidt vijf elementen van een vertrouwensrelatie: competentie, intentie, eerlijkheid, duidelijkheid en consequent zijn. ‘Open deuren? Probeer het maar eens consequent toe te passen!’, aldus Boot.
Interessant is ook het onderscheid dat Boot maakt binnen het team tussen een ingroup en een outgroup. Het geeft aan via welke hefbomen sportcoach Boot het gedrag in het team versneld wil beïnvloeden om succesvol te zijn.
Virus van middelmatigheid
Om maximaal te kunnen presteren moet je het team, in de visie van Boot, in een superflow brengen. Dat is volgens Boot het omgekeerde van een neerwaartse spiraal. De crux: niet wachten tot iets gebeurt maar tijdig anticiperen. Alleen dan voorkom je een crisis. Boots spreekt over de profase. Dit doet denken aan Stephen Covey’s principe proactiviteit. Boot beschrijft in detail hoe hij dat deed. Zijn intuïtie was leidend. Veel leidinggevenden zullen het herkennen. Maar hebben ze net als Boot ook het lef om te doen wat ze voelen?
Boot beschrijft in het boek hoe je voorkomt wat hij het virus van de middelmatigheid noemt. Hij maakt daarbij het onderscheid tussen maximaal presteren en optimaal presteren. Maximaal presteren kan alleen als je jezelf regelmatig reset en jezelf oplaadt. Boot zelf had de discipline om na 3,5 á 4 jaar een sabbatical year in te bouwen. “Dat deed ik zesmaal. Zo voorkwam ik een burnout en kon ik maximaal presteren. In dat jaar ging ik kijken bij andere coaches, in andere sporten. Dat inspireerde me.” In vier woorden samengevat: leren van de besten. En dan weer een periode vol aan de bak.
“Het lef hebben om tijdig in te grijpen”
In het boek legt Boot haarfijn uit hoe je de ondergrens van een team verhoogt en begrijp je als lezer waarom zijn teams aan het einde van het seizoen veel beter waren dan aan het begin. Zoals veel sportcoaches kon Boot na elk seizoen weer opnieuw beginnen. Maar tijd was er niet want het draaide altijd om winnen.
“De tevredenheidsonderzoeken vliegen je om de oren”
Zoals altijd is Boot uitgesproken in zijn mening. Het boek is net als Boot zelf een voorbeeld van “What You See Is What You Get”. Wanneer hij de parallel trekt tussen grote organisaties en topsport lezen we onder meer: “Bij grote organisaties draait het vanuit personeelsmanagement om twee zaken: tevredenheid en prestaties. Beide zijn daar ongeveer gelijkwaardig. De tevredenheidsonderzoeken vliegen je om de oren. In de topsport werkt alleen het adagium van presteren. Tevredenheid komt bij mij pas na het resultaat. Zoniet dan wacht naar mijn mening de middelmatigheid en spreek je over optimaal presteren. Ik spreek liever over maximaal presteren”.
Na twee uur lezen, de tijd vliegt tijdens het lezen, weet je precies wat Boot bedoelt. Ik hoop dat het lezen veel mensen aanzet om het virus van de middelmaat te voorkomen. En ik ben benieuwd in welke mate dit gedachtegoed de komende jaren wordt toegepast en doorontwikkeld.
[PATRICK DAVIDSON]
Over Ton Boot
De voormalig basketbalcoach speelde zelf ook op het hoogste niveau. Hij werd topscorer, international en kampioen van Nederland. Als coach kende Boot ongekend veel succes. Vandaar de bijnaam ‘de kampioenenmaker’. In zijn 23 seizoenen als basketbalcoach op het hoogste niveau eindigden zijn teams 23 (!) maal eerste, tweede of derde. Ton Boot werd met zijn teams 14x kampioen. Boot werd uitgeroepen tot Sportcoach van de Eeuw (door de Volkskrant), werd verkozen tot NOC * NSF Sportcoach van het Jaar en werd maar liefst zevenmaal Basketbalcoach van het Jaar. Dat maakt het interessant om te begrijpen hoe hij werkte. Dit boek ‘Voorkom de crisis! De methode-Ton Boot” is het vijfde boek van Ton Boot.
Over Patrick Davidson
Patrick Davidson, oprichter van het bureau betterday, helpt teams en organisaties bij het ontwikkelen (en praktisch vertalen) van een inspirerende en breed gedragen visie en strategie. En bij het ontwikkelen van (positieve) teams. Momenteel werkt hij aan een nieuw boek, samen met Hans van der Loo (Boom Uitgevers, najaar). Daarin beschrijft het duo hoe je een team kunt laten vlammen vanaf begin tot eind. Ze zetten onder meer op rij met welke energieke werkvormen je een vliegende start kunt maken. Voor dat nieuwe boek interviewde Davidson naast Ton Boot (lees hier het interview met Ton Boot) een hele serie vernieuwende denkers en doeners.